Nguồn Internet

Liệt Bell là gì?

Liệt Bell xảy ra khi dây thần kinh mặt bị sưng, chèn ép trong ống thần kinh hẹp, làm gián đoạn dẫn truyền tín hiệu đến các cơ mặt. Nguyên nhân phổ biến nhất là do virus Herpes simplex type 1 (HSV-1) – loại virus gây mụn rộp – tái hoạt trong cơ thể. Ngoài ra, các virus như zona, cúm, Epstein-Barr, thậm chí COVID-19 cũng có thể liên quan. Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh gồm: nhiễm lạnh, đái tháo đường, thai kỳ, stress.

Dấu hiệu nhận biết liệt Bell

• Liệt Bell thường khởi phát nhanh chóng trong vòng 48–72 giờ với các triệu chứng điển hình:
• Méo miệng về một bên, đặc biệt rõ khi cười hoặc nói
• Mắt bên liệt không thể nhắm kín
• Mất nếp nhăn trán và rãnh mũi má nông hơn
• Cảm giác tê hoặc nặng nửa mặt
• Chảy nước dãi, ăn uống khó khăn
• Giảm vị giác ở 2/3 trước lưỡi bên bị liệt
• Đôi khi kèm theo đau sau tai hoặc nhạy cảm với âm thanh lớn

Khác với liệt trung ương (như do đột quỵ),liệt Bell ảnh hưởng toàn bộ nửa mặt cùng bên, trong khi tổn thương trung ương thường chỉ gây yếu phần dưới mặt và đi kèm yếu chi tay/chân

Chẩn đoán

Việc chẩn đoán chủ yếu dựa vào khám lâm sàng – quan sát biểu hiện khuôn mặt khi cười, nhắm mắt, nhăn trán… Các xét nghiệm cận lâm sàng như MRI, CT hoặc xét nghiệm máu chỉ cần thiết khi nghi ngờ nguyên nhân khác hoặc bệnh diễn tiến không cải thiện sau vài tuần.

Nguyên tắc điều trị

Điều trị liệt Bell cần kết hợp giữa điều trị nội khoa và phục hồi chức năng, trong đó thời điểm can thiệp sớm đóng vai trò rất quan trọng.

Điều trị nội khoa:

•  Corticosteroid được chỉ định trong 72 giờ đầu nhằm giảm viêm và sưng phù dây thần kinh.
•  Thuốc kháng virus có thể được dùng nếu nghi ngờ tác nhân virus là nguyên nhân chính.

Bảo vệ mắt: do không thể nhắm kín mắt bên liệt, người bệnh cần nhỏ nước mắt nhân tạo ban ngày, bôi mỡ giữ ẩm và che mắt khi ngủ để ngừa tổn thương giác mạc..

Vật lý trị liệu – phục hồi chức năng đóng vai trò then chốt trong quá trình phục hồi vận động, ngăn ngừa teo cơ và các biến chứng lâu dài. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm:

• Kích thích điện cơ học: giúp duy trì trương lực cơ và hỗ trợ phục hồi thần kinh.
• Chườm ấm, đèn hồng ngoại: tăng tuần hoàn máu vùng mặt.
• Xoa bóp, massage mặt: kết hợp với các bài tập vận động cơ mặt như nhăn trán, chu môi, huýt sáo, cười, nhắm mở mắt...
• Laser trị liệu, điện phân thuốc: hỗ trợ thêm tùy theo mức độ tổn thương.
• Tư vấn chế độ sinh hoạt và chămsóc mắt đúng cách: giúp bệnh nhân tự chăm sóc và phòng ngừa biến chứng tại nhà

Tiên lượng và phòng biến chứng

Khoảng 70–80% bệnh nhân hồi phục hoàn toàn sau 3–6 tháng, đặc biệt khi được điều trị và phục hồi chức năng từ sớm. Một số trường hợp có thể để lại:

• Yếu cơ mặt nhẹ
• Co giật cơ khi cử động (synkinesis)
• Khô giác mạc do không nhắm kín mắt

Người bệnh cần kiên trì điều trị, tái khám định kỳ và thực hiện đúng hướng dẫn để tối ưu hiệu quả hồi phục. Tỷ lệ tái phát liệt Bell thấp (dưới 10%),nhưng vẫn cần giữ ấm, tránh gió lùa trực tiếp vào mặt và duy trì sức khỏe tổng thể.

Phục hồi liệt Bell tại Khoa Vật lý Trị liệu – Bệnh viện Hồng Đức III

Khoa Vật lý Trị liệu – Phục hồi Chức năng tại Bệnh viện Đa khoa Hồng Đức III là đơn vị uy tín trong điều trị liệt dây thần kinh mặt ngoại biên. Tại đây, người bệnh được tiếp cận với mô hình điều trị toàn diện:

• Đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên chuyên sâu, nhiều năm kinh nghiệm phục hồi thần kinh mặt
• Trang thiết bị hiện đại: máy điện xung, siêu âm trị liệu, laser công suất thấp, điện phân thuốc…
• Phác đồ cá nhân hóa: được xây dựng riêng cho từng người bệnh dựa trên mức độ liệt, tình trạng sức khỏe và giai đoạn phục hồi
• Điều trị phối hợp đa phương pháp: từ nội khoa (uống thuốc) đến phục hồi chức năng (kích thích điện, tập luyện, nhiệt trị liệu, di động mô mềm…)
• Theo dõi sát sao, đánh giá tiến triển định kỳ, điều chỉnh liệu trình linh hoạt
• Tư vấn dinh dưỡng, sinh hoạt, tâm lý: giúp người bệnh thoải mái và yên tâm trong hành trình hồi phục

Mục tiêu điều trị tại Hồng Đức không chỉ là cải thiện vận động cơ mặt mà còn giúp người bệnh lấy lại nụ cười tự nhiên, sự tự tin và chất lượng.

Liệt Bell là bệnh lý có thể hồi phục tốt nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Trong đó, vật lý trị liệu – phục hồi chức năng đóng vai trò trung tâm giúp bệnh nhân nhanh chóng phục hồi, phòng ngừa biến chứng và lấy lại thẩm mỹ gương mặt. Khoa Vật lý Trị liệu – Bệnh viện Hồng Đức III cam kết đồng hành cùng người bệnh trong từng bước điều trị, với phương châm: “Sống khỏe – Sống chất lượng”.

Khoa Vật lý trị liệu - Phục hồi chức năng

Nguồn tham khảo: Bell’s Palsy – Mayo Clinic; Thư viện Y học Vinmec; Bệnh viện Phương Đông; Sức khỏe & Đời sống; Tài liệu chuyên ngành Phục hồi chức năng.​​​