I.  Đái tháo đường thai kỳ là gì ?

Tình trạng tăng đường huyết lúc mang thai có thể gây ra những hậu quả cho mẹ, thai nhi ở các mức độ khác nhau. Khi đi khám thai mẹ được chẩn đoán đái tháo đường thai kỳ khi có 1 trong 3 chỉ số vượt quá ngưỡng sau nghiệm pháp uống 75 gram đường là:

• Đường máu đói ≥ 5,1 mmol/l
• Đường máu 1 giờ sau uống nước đường ≥ 10,0 mmol/l.
• Đường máu 2 giờ sau uống nước đường ≥ 8,5 mmol/l.

II.  Chế độ dinh dưỡng cho phụ nữ mang thai mắc đái tháo đường thai kỳ

Trước khi thay đổi chế độ ăn uống hoặc bắt đầu bất kỳ chương trình dinh dưỡng mới nào, phụ nữ mang thai nên thảo luận với bác sĩ để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và thai nhi. Bác sĩ có thể tư vấn dựa trên tình trạng sức khỏe cụ thể và nhu cầu dinh dưỡng của mỗi bà bầu.

1. Sản phụ mắc đái tháo đường thai kỳ nên làm gì để duy trì mức đường huyết hợp lý ?

Sản phụ mắc đái tháo đường cần chú ý đến quản lý đường huyết để bảo vệ sức khỏe của bản thân và thai nhi. Dưới đây là 3 phương pháp sản phụ mắc đái tháo đường thai kỳ luôn cần thực hiện để duy trì mức đường huyết hợp lý:

•  Chế độ ăn hợp lý

• Vận động thể chất đều đặn.

• Dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ.

2. Chế độ ăn thế nào là hợp lý cho sản phụ mắc đái tháo đường thai kỳ ?

Chế độ ăn uống cho sản phụ mắc đái tháo đường cần được thiết kế sao cho đảm bảo cung cấp đủ dưỡng chất cho cả mẹ và thai nhi, đồng thời giúp kiểm soát mức đường huyết. Dưới đây là một số nguyên tắc và gợi ý cho chế độ ăn hợp lý cho sản phụ mắc đái tháo đường thai kỳ cần có đủ các yếu tố sau:

• Chia bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ: Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì ít bữa lớn có thể giúp kiểm soát mức đường huyết.
• Chọn carbohydrat phức tạp: Ưu tiên ăn các loại thực phẩm chứa carbohydrat phức tạp như ngũ cốc nguyên hạt, lúa mạch, rau củ, và hạt giống như hạt chia và hạt lanh.
• Hạn chế đường và carbohydrat đơn: Tránh thực phẩm giàu đường và carbohydrat đơn như đồ ngọt, bánh ngọt, đường và thực phẩm chế biến có thêm đường.
• Tăng cường protein lành mạnh: Bổ sung protein từ các loại thực phẩm như thịt, cá, trứng, sữa, thực phẩm từ đậu, hạt.
• Chọn chất béo lành mạnh: Chọn chất béo có nguồn gốc từ dầu thực vật như dầu ô liu, dầu hạt lanh, dầu hướng dương, các loại hạt và các loại cá giàu axit béo omega-3 như cá hồi.
• Thực phẩm giàu chất xơ: Rau củ quả, ngũ cốc nguyên hạt là những nguồn chất xơ tốt. Chúng giúp kiểm soát đường huyết và hỗ trợ hệ tiêu hóa.
• Kiểm soát lượng calo: Theo dõi lượng calo tiêu thụ để tránh tăng cân quá mức, nhưng cũng đảm bảo đủ calo để hỗ trợ sự phát triển của thai nhi.
• Uống nước đủ: Duy trì sự đủ nước bằng cách uống nước đủ mỗi ngày.
• Theo dõi lượng đường huyết: Đo đường huyết thường xuyên để theo dõi sự ảnh hưởng của chế độ ăn uống và điều chỉnh nếu cần thiết.
• Tư vấn và theo dõi của bác sĩ: Luôn thảo luận với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo rằng chế độ ăn uống được thiết kế phù hợp với tình trạng sức khỏe và yêu cầu dinh dưỡng cụ thể của bạn.
• Nhớ rằng mỗi trường hợp có thể đòi hỏi điều chỉnh riêng biệt, và sự theo dõi chặt chẽ của bác sĩ là quan trọng để đảm bảo an toàn cho mẹ và thai nhi.

3. Những thực phẩm sản phụ nên ăn khi mắc đái tháo đường thai kỳ

Khi sản phụ mắc đái tháo đường thai kỳ, việc lựa chọn thực phẩm lành mạnh và cân đối là quan trọng để kiểm soát mức đường huyết và đảm bảo sức khỏe của cả mẹ và thai nhi. Dưới đây là một số thực phẩm có thể được bao gồm trong chế độ ăn của sản phụ mắc đái tháo đường thai kỳ:

• Rau củ giàu chất xơ: cà chua, bí đỏ, cà rốt, bông cải xanh, và rau xanh lá như cải xanh, rau cải,…
• Ngũ cốc nguyên hạt: yến mạch, hạt chia, và hạt lanh là nguồn carbohydrat phức tạp và chất xơ tốt.
• Thực phẩm giàu protein: Thịt, cá, trứng, hải sản, các loại đậu, hạt và sữa là các nguồn protein lành mạnh.
• Dầu thực vật: Các loại dầu thực vật có các acid béo không no cần thiết cho cơ thể như dầu hạt cải, dầu vừng, dầu oliu, dầu hướng dương, dầu đậu nành,…
• Cá giàu axit béo omega-3: Cá như cá hồi, cá thu, cá trích, cá ngừ… là nguồn axit béo omega-3 tốt cho sự phát triển của thai nhi.
• Thực phẩm giàu canxi: Sữa, các chế phẩm từ sữa, ăn cá nhỏ nguyên xương, rau lá xanh đậm giúp đảm bảo sự phát triển của hệ xương của thai nhi.
• Các loại trái cây có hàm lượng đường ít và trung bình: mận, thanh long, bưởi, ổi, cam, táo,…nên ăn nguyên trái thay vì uống nước ép, vì nước ép có lượng đường rất cao và không có chất xơ.
• Các món ăn, thức uống hạn chế dùng đường (như đường cát,…thêm vào thức ăn, đồ uống).
• Thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp: Cố gắng chọn thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp như lúa mạch nguyên hạt; trái cây chua và ít ngọt; các loại thực phẩm ít ngọt; ăn trái cây nguyên múi hạn chế tối đa uống nước ép trái cây hay sinh tố,…
• Nước và nước lọc: Duy trì sự đủ nước bằng cách uống nước và nước lọc thường xuyên theo nhu cầu khuyến nghị.

4. Những thực phẩm sản phụ mắc đái tháo đường thai kỳ nên hạn chế sử dụng

• Thực phẩm giàu đường: Đồ ngọt như bánh ngọt, kem, kẹo, và đồ uống có đường nên được hạn chế hoặc tránh.
• Thực phẩm chứa đường tinh khiết: Đường tinh khiết nên được giảm bớt hoặc loại bỏ khỏi chế độ ăn uống.
• Carbohydrate đơn: Hạn chế carbohydrate đơn như đường cát, mì trắng, bánh mì trắng, và gạo trắng. Thay vào đó, ưu tiên các loại carbohydrate phức tạp từ ngũ cốc nguyên hạt.
• Thực phẩm chế biến: Thực phẩm chế biến có thể chứa nhiều đường và chất béo không lành mạnh. Tránh thức ăn nhanh, thực phẩm chiên và thực phẩm đóng gói có thêm đường và chất béo.
• Thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa, cholesterol: mỡ, da, nội tạng động vật, thức ăn chiên, xào, rán, bơ, thực phẩm công nghiệp.
• Thực phẩm có chỉ số đường huyết cao: Hạn chế thực phẩm có chỉ số đường huyết cao, bao gồm nhiều loại bánh mì trắng, bánh quy, ngũ cốc có đường thêm vào và trái cây ngọt.
• Đồ uống có caffeine: Caffeine có thể ảnh hưởng đến mức đường huyết. Hạn chế đồ uống có caffeine như cà phê và nước ngọt có ga.
• Giảm ăn mặn và thực phẩm chế biến chứa nhiều muối như: đồ ăn nhanh, các loại cá khô, thịt nguội, xúc xích, các loại mắm, mì gói, đồ hộp,…
• Thực phẩm có chất bảo quản và phụ gia.

Lưu ý rằng mỗi người có thể phản ứng khác nhau với các thực phẩm, và quản lý đái tháo đường trong thai kỳ nên được thảo luận và giám sát chặt chẽ bởi bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng. Họ có thể tư vấn về chế độ ăn uống phù hợp dựa trên tình trạng sức khỏe và yêu cầu dinh dưỡng cụ thể của mỗi bà bầu.

5. Khi sản phụ mắc đái tháo đường thai kỳ kiêng khem bỏ bữa ăn nguy hiểm như thế nào?

Kiêng khem bữa ăn trong trường hợp đái tháo đường thai kỳ có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe của cả mẹ và thai nhi. Việc duy trì một chế độ ăn uống cân đối, đủ dinh dưỡng và kiểm soát đường huyết là quan trọng để đảm bảo thai nhi phát triển khỏe mạnh và giảm nguy cơ các vấn đề sức khỏe cho cả mẹ và thai nhi. Dưới đây là một số nguy hiểm khi sản phụ mắc đái tháo đường thai kỳ kiêng khem bữa ăn:

• Cơ thể sẽ không tiếp thu đường để chuyển hóa thành năng lượng cho cơ thể. Khi đó cơ thể sẽ dùng lượng đường trong máu, gây hạ đường huyết, mệt mỏi, nghiêm trọng sẽ dẫn đến hôn mê.
• Làm gia tăng tình trạng tăng đường huyết đột ngột sau khi nạp một lượng thực phẩm sau đó.
• Thường xuyên ăn ít thức ăn có thể sẽ làm cho sản phụ bị suy dinh dưỡng, suy giảm sức khỏe, giảm sức đề kháng của mẹ và thai nhi.
• Chỉ ăn đạm (thịt, cá, đậu đỗ,..) và rau củ vì sợ tăng đường có thể tạo gánh nặng cho thận.

6. Khi sản phụ mắc đái tháo đường thai kỳ kiêng khem bỏ bữa ăn nguy hiểm như thế nào?

Tăng nguy cơ đái tháo đường thai kỳ không kiểm soát: Bữa ăn cung cấp năng lượng và dưỡng chất cho cả mẹ và thai nhi. Nếu sản phụ kiêng bữa ăn, cơ thể sẽ không tiếp thu đường để chuyển hóa thành năng lượng cho cơ thể. Khi đó cơ thể sẽ dùng lượng đường trong máu, gây hạ đường huyết, mệt mỏi, nghiêm trọng sẽ dẫn đến hôn mê. Làm tăng nguy cơ đái tháo đường thai kỳ không kiểm soát sau khi nạp một lượng thực phẩm sau đó, làm tăng mức đường huyết và có thể gây nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi.

Sự suy giảm năng lượng và dưỡng chất: Thiếu hụt năng lượng và dưỡng chất từ việc kiêng bữa ăn có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và phát triển của thai nhi. Nếu chế độ dinh dưỡng không phù hợp, có thể ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của thai nhi, thậm chí tăng nguy cơ mắc một số bệnh lý.

Rủi ro cao cho sự tăng cân quá mức hoặc giảm cân đột ngột: Kiêng bữa ăn có thể dẫn đến tình trạng tăng cân quá mức hoặc giảm cân đột ngột, đều là những tình trạng không mong muốn trong thai kỳ. Sự biến động cân nặng không kiểm soát có thể tăng nguy cơ phát sinh các vấn đề sức khỏe khác.

Tăng nguy cơ xuất hiện các vấn đề sức khỏe tâm thần: Thiếu hụt dinh dưỡng và cảm giác đói có thể tăng nguy cơ xuất hiện vấn đề sức khỏe tâm thần như căng thẳng, lo lắng, và trầm cảm.

Đặc biệt, dù bất cứ lý do gì, mẹ bầu cũng không nên bỏ bữa sáng hoặc bất cứ bữa ăn nào trong ngày để đảm bảo có một nguồn năng lượng dinh dưỡng tốt nhất cho bản thân và thai nhi.

Sản phụ mắc đái tháo đường thai kỳ nên thảo luận với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để thiết lập một chế độ ăn uống cân đối, kiểm soát đường huyết, và đảm bảo đủ năng lượng và dưỡng chất cho cả mẹ và thai nhi. Điều này sẽ giúp giảm nguy cơ các vấn đề sức khỏe và đảm bảo thai kỳ diễn ra một cách an toàn và khỏe mạnh.

Nếu bạn đang mang thai và cần tư vấn, hãy gọi đến Bệnh viện Đa khoa Hồng Đức III theo số 0968 642 431, chuyên gia của chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn.